جنبشهای اجتماعی

توضیحات

نوشته شده توسط بهرام قديمى

دسته: جنبش زاپاتیستی

منتشر شده در 15 دی 1388

از تاريخ ۲۵ دسامبر ۲۰۰۸ تا ۵ ژانويهء ۲۰۰۹
 در روز ۱۶ سپتامبر اطلاعيه‌اى از سوى ارتش زاپاتيستى آزديبخش ملى، EZLN منتشر شد كه در آن با توضيح شرايط موجود در سطح مكزيك و جهان، و توضيح علل وجود خشم طبقاتى، از تمام شورشگران در مكزيك و جهان دعوت كرد تا در «نخستين فستيوال جهانى خشم شرافتمندانه» - از تاريخ ۲۵ دسامبر ۲۰۰۸ تا ۵ ژانويهء ۲۰۰۹- شركت كنند(۱). در همين اطلاعيهء ارتش زاپاتيستى اعلام شد كه «گروه ها، جمع ها و سازمان هاى كشورى و بين المللى كه در بحث هاى فستيوال شركت مى كنند، تنها آن هائى هستند كه به اين مراسم دعوت شده باشند.»
و مى افزايند: «براى ميزگردها و كنفرانس ها، ارتش زاپاتيستى آزاديبخش ملى از سازمان هاى اجتماعى، متفكرين، رهبران پروژه هاى ضد سرمايه دارى مكزيك و جهان دعوت به عمل خواهد آورد.»

زاپاتيست‌ها، سپس، در تاريخ ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸ نوشتند: تا به امروز شركت افراد، گروه‌ها، جمع‌ها، و سازمان‌ها به غير از مكزيك، از كشورهاى زير تأئيد شده است: «ايران، سرزمين باسك، آرژانتين، كوبا، ايتاليا، شيلى، فرانسه، انگلستان، ايالات متحده [آمريكا]، استراليا، برزيل، ونزوئلا، سوئد، بلژيك، كوستاريكا، آلمان، اسپانيا، نروژ، سوئيس، يونان.»
و افزودند كه از سوى ارتش زاپاتيستى آزاديبخش ملى نيز يك هيئت در اين فستيوال شركت خواهد داشت. (۲)
به اين ترتيب كار سازماندهى اين فستيوال رسماً آغاز شد.
از جريان ما، انديشه و پيكار، نيز براى شركت در فستيوال دعوت شده بود. ما پس از بحث و گفتگو به اين نتيجه رسيديم كه از آن‌جا كه ما خود را نمايندهء جريانات اجتماعى و سياسى در ايران نمى‌دانيم، و از آن‌جا كه به گمان ما جنبش اجتماعى به سان رنگين‌كمانى‌ست كه ديدگاه‌هاى مختلف را در بر مى‌گيرد، پس بهتر اين‌است كه ما به نوبهء خود تا آن‌جا كه امكان داشته باشد، از نيروهاى فعال در ايران كه با شناخت ما در چارچوب مبارزهء ضد سرمايه‌دارى مى‌گنجند دعوت كنيم تا مبارزات‌شان را به افراد، سازمان‌ها، گروه‌ها و نيروهاى ديگرى كه در سراسر جهان مبارزه‌اى ضدسرمايه‌دارى را به پيش‌مى‌برند بشناسانند، با آنان رابطه برقرار كنند، و مبارزات‌شان را تا آن‌جا و آن گونه كه خودشان صلاح مى‌دانند، با آنان هماهنگ كنند. اين خبر و دعوت از طريق دوستانى كه با ايران تماس داشتند به اطلاع آنان رسيد ولى ظاهراً موانعى در راه سفرشان وجود داشت. سرانجام، چند روز قبل از آغاز فستيوال، پيامى از سوى كانون مدافعان حقوق كارگر رسيد. ما اين پيام را ترجمه كرديم و در روز اول فستيوال، در بخش مربوط به مبارزات كارگران ايران كه يكى از فعالين انديشه و پيكار در آن به اختصار، مبارزات كارگران، زنان و دانشجويان ايران را تشريح كرد، قرائت كرديم كه مورد استقبال حضار قرار گرفت.(۳)
شب قبل از آغاز فستيوال، از دستگيرى آقاى محسن حكيمى با خبر شديم و تلفنى با همسر ايشان تماس گرفته شد. حاصل كار اين شد كه در روز دوم فستيوال، در ميز كردى كه در رابطه با سركوب‌هاى سيستم سرمايه دارى عليه زحمتكشان برگزار شد، صداى خانم منيژهء گازرانى پخش و به اسپانيائى ترجمه شد و قطعنامه‌اى از سوى گردانندهء ميزگرد قرائت شد كه به تصويب حضار رسيد.(۴) با برخى از فعالين خارج كشور هم تماس گرفتيم و در نتيجه، ابتدا از سوى كميتۀ همبستگى با كارگران ايران ـ هامبورگ (آلمان) يك سرى عكس با زير نويس به منظور معرفى جنبش كارگرى ايران براى ما ارسال گشت. پس از ترجمهء زيرنويس عكس‌ها، ۷ پوستر بزرگ از آن‌ها تهيه شد.
نيز از سازمان زنان ايرانى - افغانى «هشت مارس» نيز يك فيلم در رابطه با مبارزات زنان در ايران براى ما ارسال شد كه پس از ترجمه و صداگذارى در غرفهء ايران پخش گرديد و مورد توجه ديداركنندگان قرار گرفت.
همچنين از نشريهء دانشجوئى بذر نيز يك روزنامهء ديوارى كه در آن تاريخ جنبش دانشجوئى ايران را معرفى مى‌كرد به ما رسيد.
علاوه بر اينها، يكى از رفقاى راديو دمكراسى شورائى، لادن توكلى، با شركت در اين فستيوال به شيوه اى بسيار مسئولانه‌ در معرفى آن كوشيد. سه مصاحبه با بهرام قديمى و يكى با فرهاد سليمى كه روى سايت اين راديو و نيز روى سايت انديشه و پيكار هست مى تواند براى معرفى فستيوال و آشنايى با مبارزۀ زاپاتيست ها مفيد باشد.
ما در تمام اين موارد، با حفظ امانت، چندين روزنامه‌ ديوارى با نام تشكل‌هائى كه آن‌ها را تهيه كرده بودند، ارائه داديم. با اين حال جا دارد همين جا از تمام كسانى كه در تهيهء روزنامه‌هاى ديوارى، فيلم، برنامه‌هاى راديوئى، و معرفى «نخستين فستيوال جهانى خشم شرافتمندانه» يارى رساندند، سپاسگزارى كنيم.
همان گونه كه در بالا اشاره شد، سبك كار ما حاصل نقدى‌ست تئوريك كه به شيوه‌هاى خود محوربين و سكتاريستى گذشته داريم. ما مبارزهء طبقاتى و پيشبرد آن را نه امرى مختص به خود مى‌دانيم و نه آن كه خودمان را تنها جريان چپ فرض مى كنيم. درست بر همين اساس است كه طيف اشكال مبارزاتى را كه در كليت خود مى توانند همسو باشند محترم مى دانيم و. همكارى اصولى با آنان را مغتنم مى شماريم و اين از نظر ما دستاورى است كه بايد پاس داشت.

يك نگاه كلى

با اينكه هم در دعوتنامه آشكارا هدف اين فستيوال بيان شده بود، و هم در ششمين بيانيه از جنگل لاكندونا، خط و مشى زاپاتيست ها روشن بود، باز هم تصور اوليهء رفقاى ما، نوعى اكسيون در حمايت از زاپاتيستها بود. آنچه در ابتدا ماىۀ تعجب بود، اصرار زاپاتيستها در محدود نگه داشتن عمدى شركت كنندگان و دستچين كردن دعوت شدگان بود؛ بطوريكه بسيارى از احزاب و سازمانهاى بزرگ آمريكاى لاتين و اروپايى، كه معمولا در چنين جلساتى شركت فعال دارند، اصلا دعوت نشده بودند. اكسيونهاى زاپاتيستها كه معمولا دهها هزار نفر را شامل مى شود، اينبار دقت شده بود كه در حد محدودى باقى بماند و با احتساب مهمانها حدود دو هزار نفر شركت كننده حاضر بودند. سخنرانى ها به ندرت اين حالت را داشتند كه گروهى بخواهد براى تبليغ مواضع و يا مطرح كردن خود از اين همايش بعنوان تريبون استفاده نمايد.
هدف فستيوال بررسى و يافتن راه حلهاى مبارزه عليه سرمايه دارى و نئوليبراليسم "از پائين و از چپ" عنوان شده بود و اكنون پس از پايان اين فستيوال مى توان خيلى مشخص تر هدف اين فستيوال را بيان كرد:
اين فستيوال در واقع يك همايش بين المللى از تمام جريانات چپ راديكالى بود كه با هر نوع پارلمانتاريسم و كسب قدرت دولتى مرزبندى داشته و به نفى و نقد آن دسته از سازمانها و احزاب چپ اعم از رفرميستى و يا انقلابى رسيده اند كه بدنبال ايجاد و گسترش يك تشكل مركزى و قوى جهت رهبرى و هژمونى بر جنبش هاى توده اى هستند و سوسياليسم شان نوعى رهبرى اين يا آن حزب انقلابى و يا كارگرى را در يك حكومت شورايى مطرح مى كند.
اين فستيوال چپ، بخصوص چپِ راديكال آمريكاى لاتين بود براى بازيابى خود، و جمعبندى كارها و چشم اندازهاى آينده اش جهت انسجام بيشتر. چپى كه از يكسو بر يك رشته از جنبش هاى توده اى تكيه دارد و از طرف ديگر داراى مرزبندى با انواع رفرميسم است، در شرايطى كه تضاد دولتهاى "چپ و مترقى" از يك سو با اپوزيسيون راست و از سوى ديگر با آمريكا در بسيارى از كشورهاى اين قاره مسائل ديگر را تحت الشعاع خود قرار داده است، اين چپ منتقد دوران انزواى خويش را طى ميكند و در جستجوى راه حل و خروج از اين انزوا است.
در مقايسه با ديگر نقاط جهان، در آمريكاى لاتين طى ده تا پانزده سال گذشته، چپ راديكال يك رشته از جنبشهاى مهم توده اى را تجربه كرده است، جمعبندى اين جنبشها، چشم اندازها و مسائل فورى و آتى آن يكى از محورهاى اصلى كار فستيوال بود.
مساله آلترناتيو در مقابل نظام سرمايه دارى و قدرت دولتى در واقع اصلى ترين محور جلسات و سخنرانى ها را در فستيوال تشكيل مى داد. براى طيف گسترده اى از چپ، مسائل سوسياليسم، قدرت دولتى، جايگاه حزب و طبقه، شوراها و غيره كمابيش روشن است و در عرصه تئوريك طى يكصد سال، چه در دوران انترناسيونال دوم و چه پس از انقلاب اكتبر، غالب جنبه هاى آن تئوريزه شده است و در عرصه عملى از پشتوانه انقلابات پيروزمند برخى كشورها برخوردار است. براى اين طيف از چپ، حداكثر در چارچوبى انتقاداتى مطرح ميشود تا به سرنوشت كشورهاى بلوك شرق دچار نشوند.
براى چپ راديكال مساله آلترناتيو قدرت دولتى به مراتب غامض تر است، زيرا نه در عرصه تئوريك داراى يك پاراديگم خاص است و نه در عرصه عملى تجربه خاصى براى آن وجود دارد (اگرچه نمى توان بحث حول شعار «تمام قدرت به دست شوراها»، تجربهء فراكسيون كارگرى حزب بلشويك در روسيه، و برخى فعالين چپ راديكال در ارو پاى غربى را از ياد برد). يعنى اگر مساله نفى سلطه نظام سرمايه دارى به معناى به قدرت رسيدن يك حزب و يا جبهه خاص نيست و پارلمانتاريسم را از ريشه نفى مى كنيم، پس اين آلترناتيو را چگونه ميتوان تصور كرد؟ و در عمل چه نطفه هاى عينى براى آن وجود دارد؟ جنبش هاى كارگرى و اجتماعى يكى دو دهه آمريكاى لاتين در واقع نوعى از اين ديدگاه هاى جديد بوده اند و نيروهاى عمل كننده در آن بر اين اساس در اين جنبشها شركت آگاهانه داشته اند. فستيوال اين فرصت را فراهم كرد كه اين فعالين عملى و نظرى جنبش به جمعبندى اين حركت هاى توده اى و چشم انداز هاى آتى آن بپردازند. از زاپاتيستها در چياپاس گرفته تا جنبش كارگران بدون زمين برزيل، از مبارزات پيروزمندانهء زحمتكشان كوچابامبا در بوليوى در بازپس گرفتن كنترل آب، تا اشغال كارخانه و كارگاهها در آرژانتين و ده‌ها نمونه ديگر كه در فستيوال معرفى شدند. مساله قيام هاى شهرى و تجربيات و چشم اندازهاى آن نيز يكى ديگر از اين مباحث بودند.

ما در اينجا ابدا ادعاى اين را نداريم كه يك جمعبندى "عينى و بى طرف" از فستيوال ارائه مى دهيم، ما با يك ذهنيت آكنده از سؤالات فراوان، تناقضات و مسائلى كه در جنبش خودمان با آنها درگير هستيم در فستيوال شركت كرديم، مسائلى كه سالهاست سعى در پاسخگويى و جمعبندى آنها داريم و هر سخنرانى، مصاحبه، گفتگوى خصوصى با شركت كنندگان و فعالين اين جنبشها به اين ذهنيت سيال ما شكل مى داد و يا ما اين ها را با عينك ذهنيت انتقادى و جستجوگر خودمان شكل مى داديم و مشاهده ميكرديم. ارمغان اين دو هفتۀ فشرده و پر تلاطم حجم قابل توجهى از ايده ها، ديدگاه ها و راه حلها و تجربيات عملى بود. در دو روز ما اين امكان را داشتيم كه دو روستاى زاپاتيستى را از نزديك مشاهده كنيم و با مسئولين شوراى دولت خوب مصاحبه داشته باشيم. به علاوه در چند نشست خصوصى با مسئولين زاپاتيستها، و نيز اسكار اوليورا (از بوليوى) و دو تن از فعالين دومين جريان بزرگ چپ راديكال مكزيك ـ پس از زاپاتيستها ـ، يعنى ارتش انقلابى خلق شورشگر، به گفتگو پرداختيم.
ما تلاش خواهيم كرد كه مطالبى را كه در سخنرانى ها يا مصاحبه ها مطرح شده، آماده و ترجمه شود تا بتوان آن ها را در اختيار مبارزان علاقه مند قرار داد.

روند برنامه‌ها:

بخش اول:

قسمت اول فستيوال با شركت چندين صد نفر متشكل از هىأت هاى نمايندگى گروه هاى مختلف در آمريكاى لاتين و از سراسر دنيا كه با زاپاتيست ها ارتباط دارند، در يكى از محلات فقيرنشين شهر مكزيكو برگزار شد. انتخاب اين محل كه متعلق به يكى از گروه‌هاى «كارزارى ديگر» است، در رابطهء مستقيم با محتواى برنامه بود. اگرچه گرد و خاكى كه با هر نسيمى بلند مى‌شد آزاردهنده بود، با اين حال نشان‌دهندهء شرايط زندگى كسانى نيز بود كه به «كارزارى ديگر» پيوسته‌اند. در اين فضا از طرفى چادرهاى بحث و گفتگو بر پا بود، و از طرف ديگر يك چادر براى نمايش فيلم، محلى ديگر براى اجراى تئاتر، يك سِن براى اجراى برنامه‌هاى هنرى و موسيقى و دو چادر به عنوان كافه تريا، و منطقهء غرفه‌ها، كه شامل ۱۳۸ غرفه مى‌شد كه در آن هر جريان و گروهى كه علاقه‌مند بود، و از قبل جا رزرو مى‌كرد، مى‌توانست نمايشگاه داشته باشد. غرفه‌ى ۷۷ متعلق بود به «انديشه و پيكار». اين غرفه همان طور كه ذكر كرديم، با ۹ روزنامهء ديوارى به قطع A۱ تزئين شده بود. (۷ پوستر در رابطه با مبارزات كارگرى، يك پوستر از جنبش دانشجوئى و پوستر نهم، كه فعاليت‌هاى انتشاراتى انديشه و پيكار را نشان مى‌داد. دركنار آن فيلم «سازمان ۸ مارس» در مورد جنبش زنان كه بارها نمايش داده شد.) علاوه بر اينها كمك راديو دمكراسى شورائى و تهيهء مصاحبه‌هاى گوناگون چه با شركت كنندگان ايرانى و چه با ديگران (كه اميدواريم بزودى از سوى خودشان منتشر گردد) باعث هرچه پربارترشدن فعاليت ما همگى در اين فستيوال گرديد.
همان‌طور كه در تماس‌هاى قبلى با رفقا مطرح كرده بوديم، انديشه و پيكار مسئوليت ترجمه را تا آن جا كه ممكن بود به عهده گرفت. روزنامه‌هاى ديوارى، فيلم و پيام ها هميشه همراه امضاى گروهى را با خود داشت كه آن را تهيه كرده و براى ما فرستاده و خود مسئول محتواى آن بود.
نكتهء قابل ذكر ديگر، توجه نشريات و راديوهاى مستقل از آمريكاى لاتين و غيره نسبت به ايرانيان بود. مصاحبه‌هاى مختلفى در اين باره صورت گرفت كه در آن‌ها سعى ما بر اين بود كه شرايط زندگى و مبارزات زحمتكشان ايران، بدون اغراق و به شيوه‌اى قابل فهم ارائه گردد.

بخش دوم
قسمت دوم فستيوال كه در چياپاس برگزار شد.
از عصر ۳۱ دسامبر، جشن سال نو، و سالگرد قيام زاپاتيست ها در «اونتيك» (يكى از مراكز مهم و مشهور زاپاتيستى در نزديكى شهر سن كريستوبال) آغاز شد. طى اين جشن كه تا پاسى از شب ادامه داشت، زاپاتيست ها پيامى به مناسبت سالگرد قيامشان قرائت كردند و به ميهمانانى كه از سراسر مكزيك و كشورهاى ديگر به آن جا آمده بودند، خوش آمد گفتند.
از روز دوم ژانويه، كار نخستين فستيوال خشم شرافتمندانه در شهر سن كريستوبال، در دانشگاه «خاك» ادامه يافت.
اين قسمت از فستيوال شامل بحث هاى تئوريك حول زمينه هاى مختلف بود. (ليست سخنرانى ها در زير مى آيد).

پس از پايان فستيوال، ما چهار نفر ايرانى شركت كننده در آن عازم «لا رئاليداد» شديم. «لا رئاليداد» يكى ديگر از مراكز بسيار مهم جنبش زاپاتيستى است. در اين روستا نشستى داشتيم با مسئولين شوراى دولت خوب كه منطقهء جنگل و مرز (با گواتمالا) را تحت پوشش خود دارد. از «لا رئاليداد» عازم «سن خوزه» شديم تا از بيمارستان زاپاتيستى آن ديدن كنيم و از نحوهء كار در آن مطلع شويم. ديدار از سن خوزه آخرين مرحله از سفر ما بود.

گر چه يكى از دلايل شركت ما در اين نخستين فستيوال جهانى خشم شرافتمندانه، توضيح شرايط حاكم بر ايران بود، اما در كنار توضيح آن‌چه در ايران مى‌گذرد، ما بيشتر علاقه‌مند بوديم بدانيم كه در كشورهاى ديگر چه مى‌گذرد و نوع مبارزه‌اى كه به پيش مى‌برند چيست. در اين زمينه كوشيديم از موقعيت استفاده كنيم و نشست‌هاى مختلفى داشتيم با كسانى كه از كشورهاى گوناگون آمده بودند. از آن جمله بود گفت و گوئى كه با يكى از مادران ميدان مه، بانو نورا كوتينياس Nora Cortiñas، داشتيم كه از آرژانتين آمده بود.(۵) در همين راستا نشست و مصاحبه اى داشتيم با نمايندگان CGT (كنفدراسيون كارگران اسپانيا) و اسكار اليورا (دبير اول سنديكاى كارگران كارخانه اى در كوچابامبا، بوليوى و رهبر «جنگ آب» در اين شهر عليه شركت آمريكايى بچتل)، برخى فعالين چپ ايتاليائى و ... نشريهء مكزيكى سنسونتله (كه به ما در كار ويرايش برخى ترجمه ها و سوار كردن صدا روى فيلمى كه سازمان ۸ مارس ارسال كرده بود، كمك دادند).

آن چه در تمام برنامه جشم گير بود، تفاوت آن با بسيارى از سمينارها و فستيوال هاى سياسى در تعريف دشمن اصلى بود. سراسر فستيوال سرمايه دارى را در كليت آن هدف حملات خود داشت. در بسيارى از سخنرانى ها، تئورى هاى ماركس حضور داشت. نكتهء ديگر همبستگى گسترده با خلق فلسطين بود. اين بيانيه را كه يك گروه اسپانيائى، در شهر مكزيكو پيشنهاد كرده بود، فقط سه گروه امضا نكردند: يك گروه از جوانان آرژانتينى و يك گروه ديگر، به خاطر آن كه مى گفتند كه نمى توانند بدون مشورت با رفقاى خود چيزى امضا كنند، و گروه «ديگر بس است» Ya Basta از آلمان، كه نمايندهء آن، اين بيانيه را «آنتى سِميت» خواند. سرانجام، اطلاعيهء «كنگرهء ملى بومى» پايان بخش فستيوال در شهر سن كريستوبال بود و در آن شديداً حملهء دولت اسرائيل به غزه را محكوم مى كرد با تشويق فراوان حضار روبرو شد و نشان دهندهء گرايش عمومى و مسلط بر شركت كنندگان بود.


روز شمار فستيوال:
۲۶ دسامبر ۲۰۰۸
ساعت ۱۰.۰۰ افتتاح مراسم

ساعت ۱۱.۰۰. چهار چرخ سرمايه‌دارى: استثمار.
در اين بخش نمايندگان كارگران مكيلاهاى كاليفرنياى سُفلاىِ جنوبى و تمائوليپا از شرايط بى حقوقى كارگران در مناطق آزاد تجارى سخن گفتند و از سازماندهى و فعاليت‌هاى خود.
نمايندهء كنفدراسيون عمومى كارگران اسپانيا CGT از فعاليت‌ آناركوسنديكاليست‌هاى اسپانيا و شرايط كنونى آنان حرف زد. وى اذعان داشت كه ديگر مبارزات كارگرى بدون هماهنگى با كارگران مهاجر تقريباًِ غير ممكن است. CGT معتقد است كه اروپاى متحد از هماهنگى سرمايه‌داران با برنامه‌هاى نظامى پليسى شكل گرفته است و در برابر آن بايد مبارزات كارگرى در سراسر اروپا متشكل شوند.
نمايندهء كارگران بيكار سولانو، معروف به «پيكِته‌رو» در منطقهء سولانو در نزديكى بوئنوس آيرس در آرژانتين از تاريخ مبارزاتشان و از مشكلاتى كه پيش پاى يك جنبش مستقل وجود دارد سخن گفت.
در بخش بعدى فرهاد سليمى، از فعالين انديشه و پيكار، پس از آنكه علت عدم شركت مستقيم كارگران ايران در فستيوال را توضيح داد، به شكل بسيار فشرده‌اى از شرايط كارگران، زنان و دانشجويان در ايران حرف زد. آنگاه او از دستگيرى فعالين كارگرى در ايران در هفته‌هاى گذشته اطلاعاتى در اختيار حضار قرار داد. سپس پيام «كانون دفاع از حقوق كارگر» را قرائت نمود.(۶)
كارگران شركت آلمانى لاستيك سازى «اويسكادى» از چند و چون بسته شدن در كارخانه در ايالت خليسكو در مكزيك و مبارزهء تشكل مستقل كارگران و دست آخر اشغال كارخانه سخن گفت. اين كارخانه كه در حال حاضر به عنوان كئوپراتيو عمل مى‌كند، همچنان توسط خود كارگران اداره مى‌شود. وى از يارى كئوپراتيوهاى ديگر، بخصوص كئوپراتيو نوشابه‌سازى «بوئينگ» در طى مبارزاتشان سپاسگزارى كرد و روى اهميت كمك‌هاى متقابل در مبارزات كارگرى تأكيد نمود.
در آخرين بخش از برنامه، نمايندگان يك گروه از كارگران ايتاليائى با توضيح مبارزاتشان در شهر ميلان عليه طرح‌هاى نئوليبرالى و همكارى سنديكاهاى رسمى با سرمايه‌داران توضيحاتى داد. و بعد از آن چند جمع كوچك ديگر نيز از فعاليت‌هاى مشابهى در مكزيك حرف زدند.

ساعت ۱۷.۰۰. راه‌هاى ديگر: شهرى ديگر.
نمايندهء اتحاديهء ملى سازمان‌هاى مردمى چپ مستقل ‌ UNOPII (مكزيك) از تاريخ فعاليت‌هاى اين تشكل حرف زد. اتحاد كارگرى و سوسياليستى UNIOS (مكزيك) نيز به همين ترتيب. بعد چند نفر از جوانان و جمع‌هاى آنارشيستى، پانك، و رهائى‌طلب (مكزيك) در مورد مشكلاتشان در جامعه و توضيح چرائى فعاليت‌هاى خود براى مردم، و از درگيريهائى كه در شهر مكزيكو با نيروهاى انتظامى دارند سخن گفتند.

۲۷ دسامبر ۲۰۰۸
ساعت ۱۱.۰۰. چهار چرخ سرمايه‌دارى: محروميت.
فوروم باز با شركت كنگرهء ملى بومى‌ CNI (مكزيك)، مهاجرين زن و مرد لاس لوماس دِ پولِه‌و [تپه‌هاى پوئله‌و] (سيوداد خوارِز) (مكزيك)، نمايندهء كانون انجمن شهرهاى بوميان كاىٔوكا (كلمبيا) كه جزو سخنرانان بود، متأسفانه نتوانست ويزا بگيرد و به همين دليل در برنامه شر˜ت نداشت.

ساعت ۱۷.۰۰ جنبش‌هاى اجتماعى ديگر. فوروم باز با شركت CUNC- تلاكسكالا (مكزيك)، نيروى بومى چينانته‌كا (مكزيك)، جبههء خلق (مكزيك)، محلهء بلانكا نويداد در شهر نوئِولارِدو (مكزيك)، جبههء خلقى فرانسيسكو ويلا مستقل (مكزيك)، كاكتو- اوآخاكا (مكزيك).

۲۸ دسامبر ۲۰۰۸
ساعت ۱۱.۰۰. چهار چرخ سرمايه‌دارى: سركوب
. فوروم باز با شركت بانوان سينالوآ و چيهواهوا (مكزيك)، پيام زندانيان سياسى آتنكو(۷) (مكزيك)، پيام ضبط شدهء گلوريا آرِناس(۸)، زندانى سياسى (مكزيك). گلوريا آرناس در مقاله اش نشان داد كه در مبارزه نمى توان از شكنجه گريخت و نمى توان گمان كرد كه در جامعه سرمايه دارى شكنجه در كار نباشد، بلكه بايد چگونگى مقاومت در مقابل آن را آموخت. جمع همه زندانى هستيم (مكزيك)، شبكهء ملى عليه سركوب و به نفع همبستگى (مكزيك)، باربارا سامورا وكيل مدافع بسيارى از زندانيان سياسى (مكزيك). از جمله گروه هايى كه در بخش از برنامه سخنانشان را ارائه دادند، انجمن مبارزه با شكنجه و معافيت از مجازات CCTI (مكزيك) بود. نمايندهء اين انجمن، ريكاردو لووه، رابطهء شكنجه را با مبارزهء طبقاتى نشان داد.(۹)

ساعت ۱۷.۰۰. راه‌هاى ديگر: سياستى ديگر، تاريخى ديگر. ميزگرد باز با شركت جان هالوى John Hollowy، فليپه اِچه‌نيك Felipe Echenique (مكزيك)، فرانسيسكو پينِدا (مكزيك)، رائول سيبِچى(۱۰) Raul Zibechi (اروگوئه)، اوليويه بزانسو‌نوOlivier Besancenot ( فرانسه بنيانگذار حزب نوين ضدسرمايه دارى)، مونيكا بالتودانو(۱۱) (نيكاراگوئه)، سرخيو رودريگِز لاسكانو Sergio Rodriguet Lascano (مكزيك).

۲۹ دسامبر ۲۰۰۸
ساعت ۱۱.۰۰. چهار چرخ سرمايه‌دارى: تحقير
. فورومِ باز با شركت جمع آناركو پانكِ لاكوروا (مكزيك)، كنگرهء ملى بومى (مكزيك)، مجلس ملى براسهِ‌رو(۱۲) (مكزيك)، مرسدس اوليوِرا (مكزيك).

۳۱ دسامبر ۲۰۰۸
از حوالى بعد از ظهر اتوبوس ها، كاميون ها و اتومبيل هائى كه به عازم اوونتيك بودند، چهرهء جادهء باريكى را كه از سن كريستوبال به سوى بلندى هاى چياپاز مى رفت، تغيير دادند. در مقابل جادۀ ورودى اوونتيك، تا چند كيلومتر، جاى پارك كردن نبود. هوا هنوز روشن بود كه گروه هاى موسيقى كارشان را شروع كردند. حدود ساعت ۹ شب، جمعيتراه را براى ورود فرماندهان زاپاتيست به صحنه گشود و برنامه با پيام ارتش زاپاتيستى آزاديبخش ملى به مناسبت پانزدهمين سالگرد قيام مسلحانه و خوش آمد گوئى به شركت كنندگان در نخستين فستيوال جهانى خشم شرافتمندانه ادامه يافت. بعد، همان طور كه در مناطق زاپاتيستى سنت است، رقص و پايكوبى تا پاسى از شب ادامه يافت.

۲ ژانويهء ۲۰۰۹
ساعت ۱۱.۰۰: برنامه با كمى تأخير در سالن اصلى «دانشگاه خاك» آغاز شد. با ورود فرماندهان زاپاتيست، و دو كودك دختر زاپاتيست، لوپيتا و تونيتا ـ كه ظاهراً زاپاتيست ها با حضور خردسالان در فستيوال مى خواستند احترام به شخصيت و حقوق آنان را به عنوان يك اصل آموزشى براى جامعه مطرح نمايندـ. كلنل مويسس جلسه را رسماً افتتاح كرد. در اين بخش نمايندگان اتحاديهء ملى سازمان‌هاى مردمى چپ مستقل ‌ UNOPII (مكزيك) از تاريخ فعاليت‌هاى اين تشكل حرف زد. اتحاد كارگرى و سوسياليستى UNIOS (مكزيك)، كنفدراسيون عمومى كارگران اسپانيا- CGT، گروه ديگر بس است Ya Basta از ايتاليا و «عدالت براى محله» از نيويورك(۱۳) سخن گفتند.

ساعت ۱۷.۰۰: برنامهء بعد از ظهرشامل جنبش كارگران بيكار آرژانتين- سولانو، كميتهء همبستگى با خلق هاى مبارز چياپاس، كنفدراسيون دهقانان پرو، نشريهء آلِنا (يونان) بود. آخرين سخنران اين روز، معاون فرمانده شورشى، ماركوس بود كه اولين سرى از «هفت باد در تقويم و جغرافياى اعماق» را تحت عنوان «جوانىِ شريفِ خشماگين»‌ قرائت كرد.

۳ ژانويهء ۲۰۰۹
ساعت ۱۱.۰۰: شركت كنندگان اولين بخش دومين روز ميز گرد از اين قرار بودند: رائول سيبچى (اروگوئه)، اسكار اليورا(۱۴) (بوليوى)، مونيكا بالتودانو (نيكاراگوئه)، آدولفو جيلى (مكزيك) و سرانجام، معاون فرمانده شورشى، ماركوس سخنانش را با عنوان «يك آرزوى شرافتمندانهِ خشمگين» ارائه داد.

ساعت ۱۵.۰۰: ميز گرد ارتباط جمعى ديگر.

ساعت ۱۹.۰۰: پير لوئيجى سولتو ( )، خيمه پاستور (اسپانيا )، و سرخيو رودريگز لاسكانو (سردبير نشريهء ربلدييا، مكزيك) بودند. پس از آن سخنرانى آرانداتى روى Arundhati Roy (هندوستان) كه شخصاً حضور نداشت، توسط يك خانم مكزيكى قرائت شد. «رنگِ خاكِ شرافتمند و خشماگين» تيتر سخنرانى معاون فرمانده شورشى، ماركوس بود. دست آخر دو خردسال زاپاتيست، لوپيتا و تونيتا، نيز داستانى را كه خود نوشته بودند، قرائت كردند.

۴ ژانويهء ۲۰۰۹
ساعت ۱۱.۰۰: گوستاوو اِستِوا، ژوشه ايرراته (سرزمين باسك)، ژان روبر (سوئيس)، و لوئيز وييورو سخن گفتند. بعد معاون فرمانده ماركوس تحت عنوان «خشم شرافتمندانهء متشكل»، اطلاعيهء ارتش زاپاتيستى آزاديبخش ملى را در محكوميت حملهء اسرائيل به غزه قرائت كرد.(۱۵)

ساعت ۱۵.۰۰: در ميز گرد خشونت جنسيتى كه در آن از جمله بازماندگان سركوب‌هاى سن سالوادر آتنكو سخنرانى كردند. خانم فرمانده اورتنسيا، بخش پنجم از «هفت باد در تقويم و جغرافياى اعماق ـ كه با استفاده از اساطير بوميان نوشته شده ـ را تحت عنوان «يك خشم زنانه و شرافتمندانه» قرائت نمود.

ساعت ۱۹:۰۰: اين بخش برنامه با خواندن متنى از والتر ميگنولو، كه خودش نتوانسته بود بيايد، آغاز شد. بعد كارلوى آگييرِ روخاس، ميكائيل هاردت(۱۶) (آمريكا)، سيلويا ماركوس و معاون فرمانده شورشى، ماركوس (خشم شرافتمندانه اى ديگر) سخنرانى كردند.

۵ ژانويهء ۲۰۰۹
ساعت ۱۱.۰۰: در اولين قسمت از برنامه هاى آخرين روز فستيوال سازمان هاى دهقانى و بومى مكزيك سخن گفتند، بعد نامهء جنبش كارگران روستائى بدون زمين(۱۷) MST (برزيل) قرائت شد. بعد رشتهء كلام را خانم دولورس اسلِس به دست گرفت. آن گاه كارلوس مارنتس، آمِريكا ميارى پينه مال، آلبرتو گومِز، و خوان چاوز سخنرانى كردند. بخش صبحگاهى با سخنان معاون فرمانده شورشى ماركوس پايان يافت.

ساعت ۱۵.۰۰: با پيام ويدئوئى جان برگر(۱۸) John Berger، تحت عنوان نامه اى از فلسطين آغاز شد. بعد خانم پائولينا فرناندز، كارلوس گونزالس، سخنرانى كردند. آن گاه نامه اى از ماركوس رويتمن قرائت شد. پس از آن پابلو گونزالس كازانوا سخنرانى كرد. معاون فرمانده شورشى، ماركوس آخرين بخش از سخنانش را تحت عنوان «مرگى شرافتمندانه و خشماگين» قرائت كرد.
دست آخر فرمانده داويد در ساعت ۲۳:۳۲ از سوى فرماندهى كل ارتش زاپاتيستى آزاديبخش ملى رسماً پايان كار فستيوال را اعلام كرد.
در همين زمان نمايندهء «كنگرهء ملى بومى» خواستار شد تا چند دقيقه بيانيه را قرائت كند. پس از موافقت، بيانيه اى كه شديداً حملۀ دولت اسرائيل را به غزه محكوم مى كرد قرائت شد.

* * * * * * * * * * * * * * * *

پانوشت ها:

۱- براى اطلاع بيشتر نگاه كنيد به اصل اطلاعيه:
http://www.peykarandeesh.org/ezlnFarsi/EZLN-primer-festival-mundial-de-la-digna-rabia.html

۲- براى اطلاع بيشتر نگاه كنيد به اصل اطلاعيه:
http://www.peykarandeesh.org/ezlnFarsi/EZLN-primer-festival-mundial-de-la-digna-rabia-081126.html

۳- پيام كانون مدافعان حقوق كارگر: http://kanoonmodafean.blogfa.com/post-70.aspx

۴- متن اين قطعنامه همراه با مشخصات اشخاص و گروه هاىٔى كه آن را امضاء كرده اند روى سايت هاى مختلف ايرانى قابل دسترسى است:
http://www.peykarandeesh.org/safAzad/Ghatnameh-Festivale-Khashm.html

۵- در گذشته مصاحبه اى داشتيم با خانم ابه پاستور د بونافينى. نورا كورتينياس از جناحى از مادران ميدان مه است كه معروف اند به «خط بنيانگذاران». با اين حال براى آشناىٔى بيشتر با فعاليت هاى مادران ميدان مه، رك به مصاحبه دربارۀ مبارزۀ مادران ميدان مه (آرژانتين)
http://www.peykarandeesh.org/old/jonbesh/pdf/Hebe%20de%20Bonafin.pdf

۶- ن.ك. به زير نويس ۳

۷- در مورد آتنكو رجوع كنيد به: گزارش بهرام قديمى از سر˜كوب وحشيانهء سا˜كنين سن سالوادر آتنك˜و˜، ۱۴ مه ۲۰۰۶
http://www.peykarandeesh.org/ezlnFarsi/Represion-in-Atenco.html

۸- گلوريا آرناس، با نام مستعار «كلنل آىٔورورا»، و همسرش خا˜وبو سيلوا نوگالِس، «فرمانده آنتونيو»، هر دو از فرماندهان مهم ارتش انقلابى خلق شورشگر، از سال ۱۹۹۸ در زندان بسر مى برند و از درون زندان جزو نخستين ˜كسانى اند كه˜ به «˜كارزار ديگر» پيوستند. آنان بى شك˜ معروفترين و مهم ترين زندانيان سياسى مك˜زيك˜ اند. در اين باره از جمله نگاه ˜كنيد به:
مصاحبه با فرمانده سانتياگو، ارتش انقلابى خلق شورشگر، ترجمه: نادر ثانى، در پيام فداىٔى
http://www.siahkal.com/index/right%20col/Interview2-Payam70.htm
و
‮«كارزارى ديگر‮» ‮(‬گزارشى از يك اجلاس عمومى زاپاتيستى‮)‬، بهرام قديمى‮ ، مكزيك˜‮ - ‬۴‮ ‬اك˜تبر‮ ۲۰۰۵
http://www.peykarandeesh.org/ezlnFarsi/GozaresheBahram.html

۹- براى اطلاع بيشتر در مورد Colectivo Contra la Tortura y la Impunidad - CCTI نگاه كنيد به:
http://contralatortura.org
و همچنين به: شكنجه، شكنجه شده و جامعه، بحث اراىٔه شده به سمينار سراسرى دربارهء كشتار زندانيان سياسى در ايران، كلن، ۱۷ ژوىٔيهء ۲۰۰۵، فليسيتاس ترويه
http://www.peykarandeesh.org/article/FelicitasTreue-Koln.html
و: شكنجه ى جنسى و مقاومت جمعى، نمونه: مكزيك - سن سالوادر آتنكو
http://www.peykarandeesh.org/article/sexueltorture.html
فيليسيتاس ترويه: سخنرانى در مراسم يادمان هجدهمين سالگرد كشتار زندانيان سياسى در ايران، فرانكفورت - ۲ سپتامبر ۲۰۰۶
و
TORTURE, REPRESSION AND RESISTANCE، Speech on September 21. 2008 in: The 20th Anniversary of Iranian Political Prisonner's Massacre in Summer 1988, Montreal, September 19-21, 2008
http://www.peykarandeesh.org/noFarsi/torture-repression-and-resistance.html

۱۰- در بارهء راىٔول سيبچى نگاه كنيد از جمله به:
Survival and Existence in El Alto
http://www.counterpunch.org/zibechi10142005.html
و
Plan Colombia pays off for Washington
http://socialistworker.org/2008/07/18/plan-colombia-pays-off
و
Latin America Now: An Interview with Raúl Zibechi
http://www.bilaterals.org/article-print.php3?id_article=5559

۱۱- مونيكا بالتودانو از فرماندهان سندينيست بود كه پس از جنگ به انتقاد از سياست هاى دانيل اروتگا پرداخت. بالتادانو که در حال حاضر نمایندهء‌ مجلس است، به جريانى تعلق دارد كه مى خواهد سنت هاى انقلابى جبههء آزاديبخش سندينيست را احيا كند.

۱۲- براسه رو يعنى كسى كه كار يدى مى‌كند. منظور كارگران مكزيكى است كه در آمريكا كار مى كردند و بخشى از حقوق‌شان به دولت مكزيك پرداخت مى‌شد تا به عنوان بازنشستگى بدانان بازپرداخت شود. دولت مكزيك هرگز حقوق اين كارگران را كه از آمريكا به ميهنشان برگشته‌اند به آنان نداد.

۱۳- در مورد اين تشكل مردمى، از جمله نگاه كنيد به:
Movement for Justice in El Barrio
http://www.leftturn.org/?q=node/1062
و
Movement for Justice in El Barrio Proposes an International Day of Action
http://narcosphere.narconews.com/notebook/rj-maccani/2007/05/movement-justice-el-barrio-proposes-international-day-action
۱۴- براى اطلاع بيشتر از اسكار اليورا رجوع شود به سخنرانى وى در نخستين فستيوال خشم شرافتمندانه:
http://www.peykarandeesh.org/ezlnFarsi/Festival-Digna-Rabia-Oscar-Olivera.html

۱۵- ترجمه به فارسى اين متن تحت عنوان «در بارهء كشت و درو»:
http://www.peykarandeesh.org/ezlnFarsi/09.01.04-EZLN-Farsi.html

۱۶- وى همراه با تونى نگرى نويسندهء كتاب هاى «انبوه خلق»‌ و «امپراتورى» است كه به زبان فارسى نيز انتشار يافته اند.

۱۷- در مورد «جنبش كارگران روستاىٔى بدون زمين» از جمله نگاه كنيد به:
مصاحبه با المار سيسمبرا، عضو كميسيون روابط بين المللى جنبش كارگران روستاىٔى بدون زمين:
http://www.peykarandeesh.org/old/jonbesh/pdf/Elemar.pdf

۱۸- ـ جان برگر، نويسندۀ متعهد، رمان نويس، نقاش و ناقد هنرى و سناريست انگليسى ساكن فرانسه (wikipedia).

توضیحات

نوشته شده توسط تراب حق شناس

دسته: جنبش زاپاتیستی

منتشر شده در 13 دی 1388

معرفى يك بولتن جديد نزديك به جنبش زاپاتيستى به زبان هاى مختلف
desinformémonos
سال اول، شمارهء اول، اكتبر ۲۰۰۹

هر خبری از مقاومت كارگران و زحمتكشان و خلق های ستمديده و تحقير شده در سراسر جهان، هر گامی كه آنان برای نيل به ابتدایی ترين حقوق انسانی شان بر می دارند برای ما شادی بخش و دلگرم كننده است. اين يعنی كه آنها به رغم حاكميت سرمايه داری و سركوب وحشيانهء حاكم بر جهان، هنوز زنده اند و می رزمند. اين همان «معجزهء گياه» (۱) است كه بر سنگينی آوار خاك چيره می شود، آن را از سر راه خود پس می زند، برپا می ايستد و پرچم سبز و پرطراوت خود را دم باد بر می افرازد. اين يعنی آنها تنها نيستند، ما تنها نيستيم. آماج آرزو و كوشش فكری و عملی ما «انترناسيوناليست بودن»، «مبارز بی مرز بودن» است. ما اين خواست را با كمال افتخار بر عهده می گيريم.
بولتن «از اطلاعات خودمان، دروغ زدایی كنيم» غير از روی جلد و پشت آن، ۸ صفحه دارد، هر صفحه ويژهء موضوعی. هدف اين است كه افكار عمومی مردم جهان را در سطوری ساده و كوتاه در جريان حوادثی بگذارند كه در چياپاس، در دنيای محرومان و در ذهن و منطق زاپاتيست ها می گذرد. بولتن، چنان كه از اسمی كه برايش برگزيده اند پيدا ست، می كوشد اطلاعات نادرست و گمراه كننده ای را كه رسانه های عمومی می پراكنند تكذيب كند و به جايش اطلاعات درست بدهد. خلق های بومی (معروف به سرخ پوستان) در آمريكای لاتين تجربهء ميلاد و رشد ويژه ای می گذرانند. آنجا آزمايشگاه بديل هایی ست كه خلق های قاره برای رهایی خويش از استثمار و سلطهء امپرياليسم می آزمايند. بد نيست يادآوری كنيم كه موفق ترين و بزرگ ترين تجربهء سال های اخير در بوليوی رخ داده است كه برای نخستين بار از دل جنبش های مردمی و غير سنتی سر برآورده، برپا ايستاده و توانسته است نه تنها شركت های غول پيكر آمريكایی را كه روزگاری دراز نبض همهء امور را با ارقام سرسام آور سودهای خويش در دست داشتند مجبور به عقب نشينی كند، بلكه نخستين رئيس جمهور بومی (اوو مورالس) را نيز در انتخابات آزاد برگزيند. اينك بولتن «دزانفورمه مونوس» نزديك به جنبش زاپاتيستی، گاه با ترجمهء كامل و گاه به اشاره.

* در ص ۱ گزارشی ست به قلم گلوريا راميرز (۲):
يك پروژهء خودمختاری زاپاتيستی. يك بانك غيرعادی ضد سرمايه داری در جنگل لاكاندون

گزارش: لارئاليداد، چياپاس. بانك مردمی خود مختار زاپاتيستی (Banpaz) كمی بيش از يك سال پيش، در جنگل لاكاندون تأسيس شد. اين يك پروژهء ضد سرمايه داری ست كه بنا به تصميم اهالی محل به اجرا درآمد. روند خود ـ مختاری پايه های حمايت مردمی زاپاتيستی شامل نظام های بهداشت، آموزش، طرح های توليدی، ارتباطات، اشكال جديد بازاريابی محصولات می گردد و همواره بر مبنای «فرمانروایی در عين اطاعت» يعنی اداره كنندگانی كه مبنای تصميماتشان اجماع اهالی ست.
روئل عضو شورای «دولت خوب» می گويد: اينجا ما در جستجوی راه حلی مشترك بين همگان هستيم. اگر كاری گير كند، تسليم نمی شويم. فعالانه راه ديگری می جوييم تا سرانجام راه بيفتد.
چه شد كه بانك تأسيس شد؟ نظام بهداشت خود مختار برای درمان بيماری های سخت ناكافی ست. بيماران بايد از روستاهای خود بيرون می رفتند تا پزشكی متخصص بيابند. آنها برای هزينهء سفر و درمان تقاضای وام می كنند.
مهاجرت از دره های جنگل لاكاندون به سمت شهرهای جنوبی كشور (مكزيك) و البته به سوی ايالات متحده باعث شده است كه دلار به روستاهای بومی وارد شود. چند خانواده، با سوء استفاده از نياز سريع برخی افراد به پول نقد، شروع به نزول خواری كردند. طلبكاران نرخ سود ماهانه را ۱۵ تا ۲۰ درصد تعيين می كردند.
روئل می گويد: از اين روستا به آن روستا رفتيم و در بارهء طرح تأسيس يك بانك كوچك وام دهی با اهالی گفتگو كرديم. روستاها تصميم گرفتند كه نرخ سود ۲ درصد باشد به اضافه ۵ درصد برای پروژه های جمعی مانند تعاونی ها و غيره. مسؤولين روستایی كه وام گيرنده متعلق به آن است موافقت برای اعطای هر وام را صادر می كنند در حالی كه اهالی روستا به عنوان شاهد آن را تأييد می نمايند.
سرمايهء اوليه اين بانك مردمی كمك ارتش زاپاتيستی ست، بخشی از آن را هم منفعت حاصل از ترابری كه «شورای دولت خوب» آن را اداره می كند تأمين می شود، بخشی هم از كمك هایی كه در خارج برای كودكان بيمار جمع آوری شده و قسمتی هم از عوارضی كه روستاها از شركت های راه سازی می گيرند كه راهشان از زمين آنان می گذرد.
اين يكی از نخستين پروژه های خود مختاری زاپاتيستی ست كه نه جامعهء مدنی مكزيك ونه جامعهء مدنی بين المللی در آن دخالتی ندارند.
اعضای «شورای دولت خوب» تأكيد می كنند كه «سابقاً دادن وام به زنان غير قابل تصور بود. تنها مردان چنين امتيازی داشتند. اما امروز به زنان نيز وام داده می شود و خودشان مسؤول پرداخت آن هستند».

* گزارش صفحهء دوم به قلم سرخيو دكاسترو سانچز:
در ارتفاعات پاراپتی در بوليوی
برده داری و مبارزه برای زمين
هومبرتو آرنا كار در شركت های چند مليتی آمريكایی را از ۸ سالگی آغاز كرد. او در مجمع عمومی جامعهء آرنال كه برای بهبود سرزمين های منطقهء گوارانی Guarani زبان (بوليوی) تشكيل شده بود گفت: «ساعت ۴ صبح راه می افتاديم و شب بر می گشتيم. خانه ای در كار نبود. تنها سرپناهی وجود داشت كه دستجمعی در آن می خوابيديم تا فردا صبح دوباره سرِ كار برگرديم». وی از گذشته ای حرف می زند كه هنوز خيلی ها وضعشان امروزههمين گونه است. «غذایی كه به ما می دادند غذا نبود. آب كدو بود كه كفاف ما سی ـ چهل نفر كارگر روزانه را نمی داد. بعضی ها در تمام روز چيزی نمی خوردند». از طرف ديگر خودش و افراد خانوده اش در معرض تنبيه و ضربات شلاق نيز قرار داشتند و اگر يك روز سرِ كار نمی رفت صاحبكاران سوار بر اسب پيداشان می شد و شلاق را در هوا به صدا در می آوردند. او هرگز نام آنها را فراموش نكرده است. سرگذشتی كه هومبرتو تعريف می كند از استثمار در كار و خشونت ارباب فراتر است. بردگی ست: «ارباب مزد ما را به خانواده مان می داد آنهم به صورت خواربار و لباس سالانه. ما هرگز پول نداشتيم. پس از يك سال كار كردن، به خانواده مان می گفت بايد يك سال بيشتر كار كند. ما هرگز از پرداخت بدهی مان خلاص نمی شديم. اين جور بود كه مجبور شدم فرار كنم و به آرژانتين بروم».
همومبرتو پس از ۱۲ سال اقامت در خارج، آزادانه به بوليوی برگشت: «شروع كرديم به سازمان دادن خود وبه دنبال آن بوديم كه بفهميم چگونه با كار كردن برای خودمان نه برای ارباب، زندگی كنيم. تقاضا برای برپایی «سرزمين اصلی جامعهء بومی» شروع شده و حالا در كار بهبود زمينهای خودمان هستيم».
مبارزه برای زمين. مبارزهء خلق گوارانی برای تصاحب سرزمين اش در ۱۹۹۶ هنگامی آغاز شد كه رهبران مناطق مختلف چاكو در بوليوی خواستار سند مالكيت «سرزمين اصلی جامعهء بومی» شدند كه ارتفاعات پاراپتی را نيز دربر می گرفت.
خوزه يامانگای مسؤول امور زمين در دفتر ارتفاعات پاراپتی می گويد: «زمينداران اجازه نمی دادند در اين منطقه كسی كار كند زيرا می دانستند كه بدين وسيله به بی عدالتی های زيادی پی خواهيم برد. آنها دست به سازماندهی نيروهايشان زدند و افراد خارجی را هم به خدمت گرفتند تا جلوی فعاليت بوميان را بگيرند. علاوه براين، فقط به اين دليل كه ما حق خودمان را مطالبه می كرديم، آنها مسؤولان كشوری و بومی را به زور توقيف می كردند».
در ۱۸ آوريل ۲۰۰۹ اوو مورالس ۳۶ هزار هكتار زمين را در اختيار خلق گوارانی قرار داد. زمينی كه مالكان ارضی مصادره كرده بودند و بوميان را در آن به بردگی می كشيدند و به يكی از باندهای قدرت مانند رونالد لارسن وابسته بودند.
روند بهبود اراضی كه زير نظر آلخاندرو آلمارز، كفيل وزارت زمين ها، جريان دارد از حمايت كامل خلق گوارانی برخوردار است.
ريشه كردن يكی از باندهای مزدور و چند سوء قصد كه عليه اوو مورالس و ديگر اعضای دولت او صورت گرفته نشان دهندهء اين است كه مالكان ارضی همچنان می كوشند مانع پيشروی طرح شوند. به اين شرايط بايد كمبود منابع، پيچيدگی روند كار و اوضاع سياسی كنونی را افزود.
به نظر اوسوالدو روخس، فرآيند اعطای سند مالكيت «صرفاً تحويل يك برگهء كاغذ نيست، بلكه تعهد دولت است كه همراه با زمين، كمك های فنی و وام و غيره نيز به بوميان بدهد. اين روند كند به پيش می رود، اما در جريان تحقق يافتن است».

* در ص ۳ گزارشی از
وضع كارگران مهاجر از آمريكای لاتين به ايالات متحده و كار در كارگاه های لباس دوزی در لس آنجلس (كاليفرنيا) است تحت عنوان «هزينهء انسانی يك لباس در لس آنجلس»...
* در ص ۴ گوشه ای از ستم بر زنان، بردگی جنسی گزارشی آمده است...
* در ص ۵ گزارشی از «تِپيتو» Tepito، يكی از محله های قديمی مكزيك، كه معروف به محلهء بزهكاران و كارهای غيرقانونی ست آمده و از پيدايش و رشد يك فرهنگ مقاومت كه در نقطه مقابل فرهنگ رايج كنونی ست سخن می گويد...
* در ص ۶ گزارشی آمده از وضع مسكن و بحران آن به ويژه برای زحمتكشان تحت عنوان: «ايتاليا، در به در به دنبال سرپناهی برای زيستن». صدها و هزارها خانوادهء ايتاليایی و مهاجر جایی برای زيستن نمی يابند. در ايتاليا مبارزه برای مسكن ادامه دارد، برای پناه گرفتن در مكانی شايستهء زندگی؛ مكانی كه اجاره اش آنقدر بالا نباشد كه تهی دستان نتوانند بپردازند. در رم، هزاران خانواده برای خواست عادلانه و قانونی خود جهت برخورداری از سرپناهی شايسته كه بتوانند در سايهء آن رشد كنند، زندگی كنند، لذت ببرند، فرزندانشان را بزرگ كنند و رؤيای يك زندگی خوشبخت را در سر بپرورانند راه حلی نمی يابند...
* در ص ۷ از پروژهء عظيم توريستی مكزيك در ايالت چياپاس سخن می گويد كه به نيازهای بوميان توجهی ندارد و مردم معتقدند كه برای آنها دستاوردی نخواهد داشت...
در ص ۸ ادواردو گاليونو، نويسندهء بزرگ اوروگوئه به حمايت از اين بولتن، و در واقع از جنبش زاپاتيستی پرداخته و يك رشته از آثار خود را بازبينی و ويراستاری كرده و برای نشر در اختيار بولتن desinformémonos قرار داده است تا در شماره های اين بولتن بيايد. ترجمهء متنی را كه در اين شماره آمده در زير می خوانيد:

آنان كه كسی نيستند.
كك ها خواب می بينند كه برای خود سگی می خرند و آنان كه كسی نيستند خواب می بينند كه از فقر رهایی می يابند، كه يك روز سحرآميز برايشان بخت به ارمغان می آورد، كه بخت سيل آسا از آسمان می بارد. اما بخت نباريد، نه ديروز، نه امروز نه فردا، نه هرگز. حتا قطره ای از آسمان نباريد. و پرشمارانی كه كسی نيستند، حتا اگر باران را به التماس فرا بخوانند، دست چپشان را به دندان گزند تا او را به فرودآمدن برانگيزند، يا پای راستشان را بلند كنند، يا سال نو را با تعويض جارو آغاز كنند باز هم نمی بارد.
آنان كه كسی نيستند: فرزند كسی نيستند، مالك هيچ چيز نيستند
آنان كه كسی نيستند: آنان كه هيچ كدام نيستند
كه حتی اگر وجود هم داشته باشند نيستند
كه نه به زبان ها بل به لهجه ها سخن می گويند
كه نه به مذاهب بل به خرافات باور دارند
كه كارشان نه هنر بل پيشه وری ست
كه نه فرهنگ بل تنها فولكلور دارند
كه نه موجودات انسانی بل نيروی انسانی اند
كه نه چهره بل بازو دارند
كه نه نام بل شماره دارند
كه نه در تاريخ جهانی بلكه فقط در ستون حوادث مطبوعات محلی حضور دارند
آنان كه كسی نيستند، و قيمتشان كمتر از قيمت گلوله ای ست كه آنان را می كشد.

* در پشت جلد، شعری از ماريو بندتی Mario Benedetti به زبان اصلی (اسپانيایی) آمده كه ترجمه اش را به فارسی در آينده خواهيم خواند. در اينجا اشاره می كنيم كه بندتی متولد ۱۴ سپتامبر ۱۹۲۰ در ۱۷ ماه مه امسال (۲۰۰۹) درگذشت. وی اهل اوروگوئه بود و شاعر، نويسندهء داستان كوتاه، رساله نويس، رمان نويس، و نمايشنامه نويس. او را يكی از مهم ترين نويسندگان آمريكای لاتين و نيز يكی از رهبران متعهد چپ می دانند. در دورهء ديكتاتوری نظامی در اوروگوئه يعنی از ۱۹۷۳ تا ۱۹۸۵ در آرژانتين، پرو، هاوانا، و اسپانيا در تبعيد گذراند.

* * * * * * * * * * *
يادداشت:
۱ـ تعبيری از محمود درويش در بزرگداشت ادوارد سعيد:
«برويم
برويم به سوی فردامان، دلگرم
از صدق خيال و معجزهء گياه»
http://www.peykarandeesh.org/adabiyat/contrepoint.html
۲ـ گلوريا مونوز راميرز مدير بولتن و نويسندهء كتاب «۲۰ و ۱۰، آتش و كلام» كه سرگذشت ارتش و جبههء زاپاتيستی را روايت ميكند. اين كتاب را بهرام قديمی به فارسی ترجمه كرده و در دست انتشار است.

منبع:
http://desinformemonos.org
فرانسه
http://desinformemonos.org/pdf/français
انگلیسی
http://desinformemonos.org/pdf/ingles
اسپانیائی
http://desinformemonos.org/pdf/espanol
آلمانی
http://desinformemonos.org/pdf/deutsch
ایتالیائی
http://desinformemonos.org/pdf/italiano
یونانی
http://desinformemonos.org/pdf/ελληνικά-griego

توضیحات

نوشته شده توسط رسول رحیم زاده

دسته: جنبش زاپاتیستی

منتشر شده در 10 مهر 1379

مصاحبه با خاویر اِلوریگا

Javier Elorriaga Berdegué
عضو كمیتهء هماهنگی سراسری جبههء زاپاتیستی آزادیبخش ملی
و رابط بین این جبهه با ارتش زاپاتیستی آزادیبخش ملی

رسول رحیم زاده
اكتبر ۲۰۰۰ - شهر مكزیك

س: از نظر شما، برخورد نئولیبرالیسم نسبت به جنبش توده ای چگونه است و جنبش زاپاتیستی چگونه می خواهد توده ها را علیه آن سازمان بدهد؟

ج: اگر بخواهیم كوتاه بگوئیم، نئو لیبرالیسم، فاز جدیدی از سرمایه داری است، طبعاً در پروسهء رشد سرمایه داری، كه هر روزه دامنهء استثمارش بخش بزرگتری از اقشار اجتماعی را در بر می گیرد. این سرمایه داری ای كه خود را باز تولید نكرده، و پروسهء تصمیم گیری و تولید را هر چه بیشتر متمركز می كند، این سرمایه داری بجای شركت دادن مردم، همواره و به شكلی فزاینده اقشار بیشتری از آنها را محروم می كند، این سرمایه داری در مقابل فشار رقابت موجود، نیاز دارد به كنترل هرچه بیشتر در تمام طول پروسهء تولید تا بازار، یعنی چند شركت بزرگ كه دنیا را بین خودشان تقسیم می كنند، نیاز دارند كه تولید را از كارخانه تا بازار بورس تحت كنترل داشته باشند.
نئولیبرالیسم سیستمی اقتصادی است كه شكل سیاسی و بخصوص ایدئولوژیك خویش را نیز به همراه دارد. سیستمی كه بر پایهء محروم سازی بنا شده است. بر این پایه بنا شده است كه چون فرصت های مناسب به اندازهء كافی برای همه موجود نیست، آن كسی كه ندارد، باید گورش را گم كند. باید مفقود الاثر شود، چون این منطق بازار، همان منطق  زندگی است. بی اعتنائی اجتماعی است كه كارش به افراط كشیده.
رابطهء این سیستم با دولت چیست؟ دولت ها در دوران نئولیبرال، با جهانی شدن سرمایه، از درك كهنهء دولت ملی قرن بیستم فاصله می گیرند. دولت ملی دیگر وجود ندارد، آنچه موجود است، بازارهای بزرگی هستند كه به دلایلی تاریخی و یا جغرافیائی یك دولت دارند، اما این دولت باید بدرد منافع سرمایهء جهانی بخورد، و نه منافع كشور و یا ایالت خودش. ممكن است گاهی به این یا آن شكل به قشری از بورژوازی و یا الیگارشی خودی كمك كند، ولی با این حال دیگر دولت ها در واقع آن نقشی را كه در قرن بیستم داشتند، ندارند. حالا دیگر باید به رفت و آمد آزاد اجناس، به رفت و آمد آزاد سرمایه و در برخی نقاط كه برایشان مناسب باشد، به رفت آمد آزاد افراد كمك كنند. و در مكان های دیگر كه برایشان مناسب نباشد، دولت وجود دارد، آنجا مرزها را می بندند. وقتی برای سرمایه نیاز باشد، هر دولتی باید رفت آمد آزادش را تضمین كند، باید همچنین تضمین كند كه هیچ قانونی دست و پای سرمایه داری را نبندد، و باید تضمین كند كه آنچه هست در دست چند نفر بیشتر نباشد. بنا براین دولت هائی داریم كه رهنمودهای صندوق بین المللی پول و بقیه را دنبال می كنند. از بیست سال پیش شاهد اولین موج خصوصی سازی در كشورهایمان هستیم. موجی كه با آن تمام صنایع  استراتژیك، از قبیل مخابرات، برق، نفت و غیره كه ارثیهء همان نقش كلاسیك دولت ملی بودند، باید به حیطهء سرمایهء خصوصی منتقل می شدند. بنا بر این در همهء كشورهای آمریكای لاتین، در اروپا و بقیهء جهان شاهد این خصوصی سازی جاده ها، فرودگاه ها، صنایع مخابرات، برق، نفت، معادن، ذوب آهن و غیره هستیم.
در حال حاضر داریم وارد مرحلهء دوم خصوصی سازی می شویم. این دوره شامل خصوصی سازی اراضی عمومی (دولتی) و هر نوع خدماتی ست كه جزو وظایف دولت بود، مثل تحصیل، خدمات درمانی، بازنشستگی، آب، جاده سازی و .... حالا كه كار خصوصی سازی صنایع بزرگ را به پایان رسانیده اند، سراغ خدمات می روند. بنا بر این دولت دارد خلاصه می شود در اندامی حقوقی - سیاسی و سركوبگر، كه منافع چند شركت جهانی را تضمین می كند. كه افزودن قوانینی را كه برایشان مناسب باشد را تضمین می كند، و وجود پلیس و ارتشی را جهت مقابله با  شورش ها تضمین می كند و غیره. خیالی بنظر می رسد، اما واقعیت دارد.

س: می دانیم كه صنایع نفتی در مكزیك و همین طور در ایران، به دولت تعلق دارد. روزنامه های ایران خبر از سپردن بخشی از تولیدات نفتی، به بخش خصوصی می دهند. آیا این گرایش در مكزیك هم وجود دارد؟

ج: آری. در عمل، خصوصی سازی نفت مكزیك از ده سال پیش آغاز شده است. آنها صنعت نفت را تقسیم كرده اند به خود نفت، كه در عمق خاك است و پتروشیمی اولیه و ثانویه. من از همهء كم و كیف كار مطلع نیستم، ولی می دانم كه آنچه در گذشته  پتروشیمی اولیه می نامیدند، شامل حدود ۲۰۰ تركیب می شد. طی یك رفرم در قانون تنها بیست تا بیست و پنج تركیب باقی ماندند و بقیه را بعنوان پتروشیمی ثانویه نامیدند كه خصوصی شد. امروزه صدها شركت داریم، غالباً از ایالات متحده كه در واقع  تمامی مشتقات نفتی را در دست دارند. آنچه باقی مانده حتی استخراج آنرا نیز می خواهند خصوصی كنند. با این حال از آنجا كه یكی از خواسته های خلق های مكزیك ملی بودن نفت است، برایشان بسیار سخت است، ساده نخواهد بود.

س: از اول دسامبر دولت جدید در مكزیك قدرت را در دست خواهد گرفت. آیا فكر می كنید كه در زمینهء اقتصاد تغییری در این كشور بوجود بیاورد؟

ج: به هر حال كوشش خواهند كرد تا با تغییر قانون، هر چه از پترو شیمی اولیه مانده را خصوصی كنند. سعی خواهند كرد برق را خصوصی كنند. احتمالا یك شركت دولتی خواهند داشت، اما به كمپانی های دیگری هم اجازه خواهند داد. ولی مهمتر از همه اینست كه دومین موج خصوصی سازی راه خواهد افتاد. آموزش و پرورش و بهداشت را خصوصی می كنند، حالا دارند از شهرهای خصوصی حرف می زنند. آب را در اختیار كمپانی های خصوصی قرار خواهند داد. بنا بر این از آنجا كه صنعتی باقی نمانده،  دومین موج، خدمات را خصوصی خواهد كرد. در دورهء شش سالهء جاری ریاست جمهوری زدییو (۱۹۹۴-۲۰۰۰)، فروش معادن را كه به خارجیان ممنوع بود آزاد كردند و در حال حاضر بیش از ۵۵٪  از معادن به شركت های خارجی تعلق دارند.

س: از لحاظ سیاسی چگونه خواهد بود؟ می دانیم كه در مكزیك، سازمان های كارگری و توده ای اعم از شهری و دهقانی فعالند، آیا دولت جدید می تواند خواسته های آنها را برآورده كند، و یا به شكل دیگری آنها را از میان بردارد؟

ج: دولت نمی تواند آنها را از میان بردارد. چون از طرفی تعدادشان بسیار زیاد است و از طرف دیگر خودكشی سرنوشت یك خلق نیست. در این كشور بیش از شصت میلیون فقیر داریم، بدون هیچ امیدی. می شود از مردم خیلی چیزها را گرفت، ولی دیگر امید را  نمی توانی از آنها بگیری، چون در اینصورت بجز مبارزه راهی برایشان نمی ماند. این كشور سالها با امید زنده بود، وقتی یك قشر، ایندیخنا (بومی) با رفرم كالوس سلیناس دِ گرتاری، و خصوصی سازی اراضی مشاع، امیدش را  به داشتن زمین از دست داد، دست به قیام مسلحانه زد. فوكس (رئیس جمهور جدید) نمی تواند همهء این مشكلات را از میان بردارد، باید علیه همهء این مردم بجنگد و نسل همه را از میان بردارد. ولی در عین حال به كارگر نیاز دارد و مهمتر از آن به بازار نیاز دارد. همه را نمی توان كشت. بنا بر این چه خواهند كرد؟ كنترل های پلیسی، سركوب، جذب و خریدن رهبران و غیره... ادامه خواهند داشت. از این نظر نمی شود پیش بینی كرد كه مبارزات اجتماعی كمتر خواهد شد. مبارزه اجتماعی كم نمی شود، عوض می شود.

س:  فكر می كنید كه دولت فوكس نماینده جناح خاصی از سرمایهء جهانی باشد؟

ج: او نئولیبرالیسم را نمایندگی می كند. او نظرش اینست كه نمی شود جلوی سرمایهء خصوصی را گرفت و  نمی شود سعی در كنترل آن كرد و بایستی جریان سرمایه و كالا را آزاد گذاشت. آنها به این مسئله واقعاً اعتقاد دارند. نظرشان این نیست كه باید بیشتر از  اِكسون حمایت كرد تا شِل، نه! این یك خط فكری است. بخصوص كه سازمان های بین المللىِ بزرگ مالی مثل صندوق بین المللی پول، بانك جهانی و ... آن را برایشان مشخص می كنند و ایشان بعنوان بخشی از این سیستم آنرا به اجرا در می آورند.

س: فوكس چند بار این موضوع را مطرح كرد كه ارتش را از چیاپاز بیرون خواهد برد. و می خواهد مجدداً با زاپاتیست ها به مذاكره بپردازد. شما در این مورد چه فكر می كنید، آیا او به حرفش عمل خواهد كرد؟

ج: ببینید! ما كمی گرایش به این داریم كه به آنچه دولت می گوید اهمیتی زیادی ندهیم. بلكه بیشتر كوشش می كنیم تا ببینیم كه ما، خودمان چكار می توانیم انجام دهیم. نمی توانیم از آنها هیچ انتطاری داشته باشیم. فوكس در چند كلمه، نمایندهء یك طبقه است، نمایندهء نوعی نگرش به جهان است، دنیای دیگری است. خواست هایش، آینده اش، گذشته و حالش با میلیون ها نفر مكزیكی فرق دارد. لذا این گرایش دائم وجود دارد كه ببینیم آن بالائی ها چه می كنند، ما بر این باوریم كه دیگر نمی شود به این شكل از كار ادامه داد. باید در حالیكه می دانیم كه در آن بالاها چه خبر است، بدیل خودمان را بسازیم. بنا بر این برای ما پیش گوئی این كه فوكس چه كاری خواهد كرد، جالب نیست، مهمتر اینست كه ما چه كاری می توانیم بكنیم. او متحد ما نیست. او در جستجوی راهی خواهد بود تا زاپاتیسم را به شكلی سیاسی یا نظامی نابود كند. زاپاتیسم نمی تواند با نئولیبرالیسم همزیستی داشته باشد. و ما گمان نمی كنیم كه فوكس به زاپاتیسم باور بیاورد. هر آنچه او می گوید، دروغ است، عوام فریبی است. می خواهد كار زاپاتیسم را تمام كند. می تواند كار را یا از طریق كلاسیك نابود سازی نظامی از پیش ببرد و یا به روش نابود سازی سیاسی. ولی آنچه او می خواهد نابود سازی زاپاتیسم است. بنا بر این برای چه ما حالا وقتمان را صرف این كنیم كه او همین حالا چه خواهد كرد. باید دیدمان را عوض كنیم.

س: آیا این به این معنی است كه برای جنبش زاپاتیستی، دید روشنی نسبت به آینده وجود دارد؟

ج: آری، سازماندهی از پائین. این تنها شكل سازمان دادن است. همانطور كه سرمایه شیوهء سازماندهی خودش را عوض می كند، شیوهء مقابله با  آن نیز باید تغییر كند. نمی توان با سازمان ها و دیدگاه های كلاسیك با آن مقابله كرد. نمی توان در یك كشور همچنان به طرحی از دیكتاتوری پرولتاریا اندیشید، در زمانی كه در آن كشور اكثریت پرولتر نیستند. بنا بر این هدف این دیكتاتوی چه خواهد بود؟ نمی توان مبارزهء سندیكائی كرد وقتی كه هشتاد درصد كارگران مكزیكی، از جمله بخاطر این كه در مَكیلادورها (مناطق آزاد تجاری) كار می كنند و سندیكائی در آنجا وجود ندارد، عضو سندیكا نیستند. بنا بر این باید شیوهء دیگری برای كار سیاسی یافت. شكلی از كار سیاسی كه تفاوت داشته باشد با آنچه تا به حال انجام داده ایم و با آن نتوانستیم اوضاع را عوض كنیم. باید به این موضع آگاه بود، نباید از آن وحشتی داشت. تا به آن فكر نكنیم و تغییرش ندهیم و كوشش نكنیم، همواره در زمین دشمن بازی خواهیم كرد. ممكن است گاهی در زمینش پیش برویم، ممكن است او را كیش بدهیم، اما بازی اوست. قوانین او هستند. ما دیگر نمی خواهیم روی صفحهء او شطرنج بازی كنیم. می خواهیم در تخته شطرنج دیگر، در صفحهء شطرنج زاپاتیستی بازی كنیم، دیگر مهم نیست كه چه كسی را به عنوان حریف بازی داشته باشیم، مهمتر از همه اینست كه چه كسی را برای ایجاد قوانین جدید، و برای رشد بازی، در كنارمان داریم. دشمن مقابل را فراموش می كنیم و بیشتر در جستجوی متحد خواهیم بود. چرا؟ چون تا متحدی نباشد، نمی شود بر دشمن چیره شد. هیچ كس به تنهائی نمی تواند اوضاع را عوض كند. ما به پیشتاز اعتقاد نداریم.

س: جنبش زاپاتیستی از همان ابتدای قیام ژانویهء ۹۴ كوشیده است تا همه گیر باشد. آیا این خواست بر پایهء نقد گذشتهء چپ استوار است؟

ج: مخلوطی است از انتقاد به چپ و این مسئله كه اكثریت آنها كه ارتش زاپاتیستی آزادیبخش ملی را تشكیل می دهند، از آبادی هائی هستند كه همواره محروم بوده اند. بنا بر این  این ها در بدو رابطهء خود با جامعهء مكزیك، خودشا ن نمی توانند همان كار را تكرار كنند، آنها نمی توانند با دیگران همان طور رفتار كنند كه با ایشان رفتار شده است. وقتی تو جامعهء محروم ایندیخن (بومی) را با یك انتقاد به نه فقط چپ، بلكه به تمامی شیوه های تا كنونىِ مبارزه مخلوط كنی كه بر این اساس شكل گرفته بودند، كه تحریم كنند، (از تو می خواستند كه یك راه را انتخاب كنی، یا این راه را و یا آن راه را... اگر راه ما را انتخاب نكنی راه غلط می روی. از یك طرف چپ و همهء ایسم هایش: تروتسكیسم، مائوئیسم، كمونیسم، لنینیسم، آنارشیسم و غیره) بنا بر این به این شیوهء برخورد انتقاد شده، مطرح می شود كه چرا دیگران را محروم كنیم؟ چرا فقط یا این و یا آن؟ چرا پاسخی نیست كه كمی از این و كمی از آن را در بر بگیرد؟  در قرن بیستم هر كدام از این راه های مختلف را، به تنهائی آزمودیم، و عمل نكرد. برای چه همان كار را تكرار كنیم؟ ابلهانه خواهد بود.

س: زاپاتیست ها در فراخوان هایشان، همواره از اقشار مختلف دعوت به همكاری می كنند. با توجه به این كه در كشوری مرد سالار مانند مكزیك، هم جنس طلبی چندان روی خوشی ندارد، آیا فرا خواندن همجنس طلب ها باعث بروز نوعی جبهه گیری از طرف تودهء مردم نسبت به زاپاتیست ها نمی شود؟

ج: اگر اینطوری می شد، مشكل مردم بود. این گروه ها هم جزو محرومین هستند. این ها گروه هائی هستند كه توسط سرمایه استثمار مضاعف می شوند. از طرفی مثل هر كارگری، مثل هر فقیری، و از طرف دیگر به خاطر باورشان، به خاطر تمایلاتشان. آنها هم مانند «بومی» ها هستند. بنا بر این قشری هستند كه نیروی بالقوهء زیادی را در خود دارد. شبیه به هر كس دیگری هستند. اگر این موضوع به دلیل فرهنگی مردسالار، فهمیده نمی شود، باید این فرهنگ مردسالار را تغییر داد. بنا بر این نمی توانی بهانه بیاوری و بگوئی كه چون حالا برایم مناسب نیست، آنها را فرا نمی خوانم. زاپاتیسم كوشش می كند تا سیاست اخلاقی باشد. سیاستی كه اخلاقی نباشد، به درد نمی خورد، حتی اگر با آن پیروز هم بشوی، در واقع هیچ چیز نبرده ای. این تفاوتی بزرگ بین زاپاتیسم و سیاست سنتی است.

س: نكتهء مهم دیگر كه در تمامی همایش های زاپاتیستی به چشم می خورد اینست كه زاپاتیست ها هیچ شكلی از مبارزه را رد نمی كنند. آیا این بخاطر ساختار جامعهء مكزیك است؟

ج: نه! آنچه مهم است اینست كه مبارزه كنیم، نه این كه چگونه مبارزه كنیم. مبارزه علیه سركوب، حماقت و استثمار عملی انسانی است، بنا بر این چرا باید یك شكل از مبارزه را به شكل دیگری ترجیح داد؟ آنچه نیاز داریم این است كه مردم به یكدیگر گوش فرادهند، با یكدیگر قرار بگذارند، و ساختن آغاز كنند. افرادی هستند كه می خواهند سلاح به دست بگیرند، افرادی هم هستند كه نمی خواهند و یا نمی توانند سلاح دست بگیرند، افرادی هستند كه می توانند بنویسند، یا نقاشی بكشند، افرادی هستند كه فقط می توانند قصه بگویند، من ایدهء خاصی ندارم كه چطور، ولی می دانم كه همه می توانند مبارزه كنند. ما زاپاتیست ها دنیائی می خواهیم كه همهء دنیاها در آن بگنجند. مبارزه ای می خواهیم كه در آن همهء مبارزه ها بگنجند.
بنا بر این می شود گفت كه به خاطر گوناگونی موجود در مكزیك است، ولی می توا ن هم گفت كه به خاطر گوناگونی در سراسر جهان است. بسیار سخت است كه از یك اروپائی، مثلاً یك سوئدی، بخواهی كه مثل یك مكزیكی برزمد. چرا كه یك سوئدی شاید تمام پاسخ تمام نیازهای ابتدائی خود را داشته باشد، شاید آنچه بدست نیاورده است پاسخ به نیازش به جمع یا به شأن انسانی باشد، نمی دانم او چه نیازی دارد، ولی هر چه هست شكل دیگری دارد، و ما باید شیوهء او را برایش بپذیریم. او نمی تواند با همان شیوهء ما مبارزه كند.
برای زاپاتیسم هر كس همانطور كه می تواند، باید مبارزه كند. آنچه ما می خواهیم این است كه مبارزه كند. چگونه؟ آن طوری كه می تواند.
زاپاتیسم در واقع از دوم ژانویهء ۱۹۹۴، از سلاح استفاده نكرده است. این به معنی زمین گذاشتن سلاح نیست، بلكه سلاح برای دفاع از خود است و یا برای روزی كه باز به آن نیاز باشد. اعتقاد بر این است كه تنها با سلاح نمی توان تغییر بوجود آورد. چون تغییری كه تنها با سلاح بوجود آمده باشد، از طرف گروهی علیه یك گروه دیگر است و آنچه ما می خواهیم تغییری است كه تنها شامل ساختار دولت نمی شود، ما، به زبان قدیمی،  خواهان تغییر روابط تولیدی در جامعه هستیم. ما خواهان جامعه ای هستیم كه در آن روابط بر اساس قدرت نباشد، و نه تنها رابطهء قدرت دولت بر ملت، همچنین رابطهء قدرت صاحبكار بر كارگر، همچنین رابطهء قدرت مرد بر زن، همچنین رابطهء قدرت معلم بر شاگرد این تئوری زاپاتیستی است. جامعه ای دمكراتیك می خواهیم و آنجا دیگر قدرت نقشی ندارد. بدست گرفتن قدرت دولتی توسط سلاح چیز جدیدی نیست، بسیار قدیمی شده، و مشكل بشر را حل نكرده است.

س: دو موضوع زاپاتیسم را از جنبش های دیگر متفاوت كرده است. اولی وقتی بود كه ماركوس خود را «معاون فرمانده» خواند، و دومی شعار «برای همه، همه چیز، برای ما هیچ چیز» بود. آیا این دو موضوع ریشهء فرهنگی دارند؟

ج: فرماندهان، متعلق به كمیتهء مخفی انقلابی ایندیخنا (بومیان) هستند. آنها فرماندهان ارتش آزادیبخش زاپاتیستی هستند. چرا؟ چون آنها نمایندگان آبادی هائی هستند كه ارتش زاپاتیستی را تشكیل می دهند. ماركوس به ارتش زاپاتیستی دستور نمی دهد. او می تواند در یك موضوع تاكتیكی نظامی دستور صادر كند، اما مبارزه، مبارزه ای نظامی نیست، مبارزه ای است سیاسی. درست است كه ارتش زاپاتیستی ارتش است ولی تأكید می كنم كه این ارتش ممكن است با سلاح بجنگد، با سیاست بجنگد و یا با هر دو، اما در آن منطق ارتش حكم نمی راند. منطق آبادی ها است كه فرمان می دهد.
در مورد «برای همه، همه چیز» هم همین طور است. ایندیخنا ها در مكزیك بیش از همه محروم هستند، بنا بر این طبیعی است كه بگویند كه هیچ نداریم، و برای خودمان هم هیچ نمی خواهیم. اگر شرایط در مكزیك عوض نشود، وضع ما هم عوض نخواهد شد. دولت مكزیك هرگز نمی تواند به ما چیزی بدهد، به همین دلیل هم از دولت مكزیك چیزی نمی خواهیم.

س: آیا این كه زاپاتیست ها برای گرفتن قدرت دولتی مبارزه نمی كنند با جنبش سنتی در تضاد نیست؟

ج: همین طور است. تغییر بزرگی كه زاپاتیسم بوجود آورده این است كه برای گرفتن قدرت دولتی مبارزه نمی كند. این پاسخی كه می گوید كه مبارزه برای قدرت بدرد نمی خورد، بین آن و جنبش های دیگر فرق می گذارد. وقتی برای قدرت مبارزه می كنی، بین تو و حریفت فرقی نیست.

س: پس زاپاتیست ها برای چه مبارزه می كنند؟

ج: برای دنیائی كه در آن همهء دنیاها بگُنجند. زاپاتیست ها می گویند مبارزه برای اولین انقلاب ، باید هر جا كه انقلاب ممكن باشد، برای آن مبارزه كرد. یعنی برای زاپاتیسم یك بازیگر اجتماعی اصلی در تاریخ، مثلاً پرولتاریا برای ماركسیسم كلاسیك، وجود ندارد. زاپاتیسم می گوید كه ایندیخنا، حاشیه نشین، كارگر، استاد، دانشجو و بیكار، به یك اندازه مهم هستند. یك گروه اجتماعی كه هژمونی داشته باشد، نداریم. و به همین دلیل ما برای هژمونی هیچ گروه اجتماعی مبارزه نمی كنیم. ما برا ی مكانیسم های اجتماعی و سیاسی ای مبارزه می كنیم كه در آن دمكراسی واقعی وجود داشته باشد. كه در آن اكثریت واقعاً بتواند تصمیم بگیرد كه چه می خواهد. ما معتقدیم كه وقتی چنین فضائی وجود داشته باشد، اكثریت جامعه تصمیم به ساختن یك مكزیك دیگر خواهد گرفت. مكزیكی كه برابری در آن بسیار بیشتر باشد و بسیار كمونیستی تر، سوسیالیستی تر و یا مسیحی تر، هر طور كه می خواهی نامش را بگذار. این قدم اول مبارزه است برای آن كه مردم تصمیم بگیرند كه مبارزه شان اجتماعی بشود. در حال حاضر نه در مكزیك و نه در هیچ جای دیگر جهان چنین فضائی موجود نیست. جائی كه در آن واقعاً رابطهء قدرت نباشد و چنان دمكراسی ای در آن باشد كه مردم با آگاهی، با آزادی و بدون نیاز، بتوانند بگویند كه چه می خواهند. این اولین انقلاب است. جائی كه از آن یك انقلاب دوم آغاز خواهد شد. انقلابی برای ساختن یك كشور دیگر، یك جهان دیگر. اول باید چنین فضائی را باز گشود تا مردم بتوانند تصمیم بگیرند. نمی توان فكر كرد كه تو تئوری درست، برنامهء درست را داری، طبقهء درست را نمایندگی می كنی و بنا بر این به اكثریت جامعه خوشبختی را تحمیل خواهی كرد. این شیوه هرگز و در هیچ مكانی كاربرد نداشته است. چرا باید آنرا تكرار كنیم؟

س: می دانیم كه در آبادی های زاپاتیستی، بنا بر سنن بومیان، تصمیم گیری بر اساس رأی صورت نمی گیرد، بلكه بر اساس توافق. شیوهء تصمیم گیری در درون جبههء آزادیبخش زاپاتیستی كه در بسیاری مناطق فرهنگ دیگری بر آن حاكم است چگونه انجام می شود؟

ج: این مشكل بزرگی است كه ما در حال حاضر با آن دست به گریبانیم. جبههء زاپاتیستی، كه نه عین ارتش زاپاتیستی است و نه بخشی از آن، از لحاظ تئوری و عملی خواستار یك نوع دیگر از كار سیاسی است. می خواهیم سازمانی بسازیم كه به شكل جدیدی كار سیاسی كند. جائی كه در آن مبارزه برای قدرت ارزشی نداشته باشد. بنا بر این جبههء زاپاتیستی، مانند احزاب چپ اساسنامه و مرامنامه ای كلاسیك ندارد. از جمله به این دلیل كه ما كوشش می كنیم كه توافق مهمتر باشد از رأی گیری. كوشش می كنیم كه قبل از تصمیم گرفتن در مورد هر عمل سیاسی به یكدیگر گوش فرا بدهیم، یك دیگر را قانع كنیم و به توافق برسیم. چون در درون جبهه از یك كمیسیون و یك طبقهء سیاسی سنتی دستور نمی گیریم، كارمان راحت تر است، و البته گاهی سخت تر.

س: وقتی یك تصمیم سیاسی عاجل مطرح باشد چه می كنید؟

ج: برای بسیاری از این تصمیمات ما مطلقاً ناكام هستیم. تصمیم نمی گیریم. هیچ راهی نیست، حالا تصمیم نمی گیریم. طبیعی است كه در درون ارتش زاپاتیستی این تصمیمات گرفته می شود. ارتش زاپاتیستی یك چیز است و جبههء زاپاتیستی چیز دیگری. با این كه بطور معمول تصمیم گیریها از پائین انجام می شوند. آنجا كه تصمیمات عملیات نظامی گرفته می شود، حرفی از دمكراسی نیست. به تو می گویند روی زمین دراز بكش، بطرف راست شلیك كن و آن كه در وسط هست هوای پشت سر را داشته باشد و.... آنجا صحبت از دمكراسی نیست. ولی در پروسه های مهمی كه زاپاتیسم دارد طی می كند، آبادی ها به اندازهء كافی وقت بحث كردن دارند. آیا بادولت مذاكره می كنیم؟ آری یا نه؟ این موضوعی است كه روی آن بحث باید شود، این جا فرماندهی تصمیم نمی گیرد كه بجنگیم یا نه. آبادی ها به فرماندهی دستور می دهند كه تو حالا شلیك نمی كنی، مگر این كه به تو حمله كنند... چنین تصمیمی را دیگر نظامیان نمی گیرند، آبادی ها تصمیم می گیرند.

س: در آخرین اطلاعیهء ارتش زاپاتیستی آزادیبخش ملی می خوانیم كه این ارتش در مقابل دولت جدید هم حاضر به صلح است و هم حاضر به جنگ. برای صلح مهمترین شرطی كه قائل می شود، اجرای قراردادهای سن آندرس است. چه كسانی و چگونه راجع به چند و چون این قراردادها تصمیم گرفتند؟

ج: قراردادهای سن آندرس تظاهر عملی آن چیزی است كه ارتش زاپاتیستی در تئوری مطرح می كند. قراردادهای سن آندرس فضائی هستند كه ارتش زاپاتیستی موفق شد در مقابل دولت مكزیك بگشاید. و از آن تاریخ به بعد شاهد تغییر در رفتار چپ در مكزیك هستیم. چپ در مكزیك چه می كرد؟ به دست آوردن سرمایهء سیاسی توسط نیروی توده ها برای مذاكره با دولت حول دو - سه خواستهء محدود آن گروه، مثلاً برای ساختن چند مسكن و یا برای افزودن حقوق یك سندیكا. این مبارزهء كلاسیك سیاسی بود. ارتش زاپاتیستی سرمایهء سیاسی و اخلاقی را بدست می آورد ولی می گوید برای من مذاكره با دولت هیچ ارزشی ندارد، برای من باز كردن یك فضای گفت و گو مهم است. بنا بر این سازماندهی مذاكرات سن آندرس از طرف ارتش زاپاتیستی این گونه است: اولین موضوع مذاكره قانون حقوق و فرهنگ ایندیخنا خواهد بود. ارتش زاپاتیستی از سیصد نفر از سراسر مكزیك دعوت می كند تا در مذاكرات شركت كنند. آنها از بخش های مختلف جنبش ایندیخنا، فرهنگیان، مردم شناسان، روشنفكران، دهقانان و غیره... هستند، هر كسی كه به نوعی در زمینه جنبش بومیان، از قبل كاری كرده بود و یا در راه آن مبارزه كرده بود دعوت شده بود. آنجا این توده ها بودند كه با دولت مذاكره می كردند و نه ارتش زاپاتیستی..... ارتش زاپاتیستی از این طریق برای همهء این بی صداها (كه صدایشان به گوش كسی نمی رسد) فضائی بوجود آورد تا با یكدیگر به گفت و گو بنشینند و در واقع آن ها بودند كه با هیئت نمایندگان دولتی به مذاكره نشستند.

از شما بسیار متشكریم.

توضیحات

نوشته شده توسط برنار دوترم

دسته: جنبش زاپاتیستی

منتشر شده در 30 آبان 1388

آيا جنبش زاپاتيست ها از مد افتاده است
برنار دوترم 
معاون مدير مركز سه قاره اى در دانشگاه لوون ( بلژيك) ومولف چندين كتاب و از جمله كتاب " سرخ پوستان و زاپاتيستها" انتشارات لوك پير- بروكسل 


برگردان: منوچهر مرزبانيان